Begrijpend lezen op de schop: ja, maar hoe?

Eerst neemt Ernst Keijsers het onderwerp grondig onder de loep. Ernst is senior adviseur begrijpend lezen en lid van het Kenniscentrum Begrijpend Lezen van de CED-Groep.

Zin en onzin over begrijpend lezen

Zoals Ernst zelf zegt: ‘Stop er een euro in en ik houd niet meer op’. Bevlogen behandelt hij de essentie van begrijpend lezen, kijken en luisteren en gaat hij in op actuele discussiepunten. ‘We weten veel, maar veel is ook nog niet wetenschappelijk onderzocht. Leerkrachten raken in verwarring door al die verschillende verhalen. Daar blijft het onderwijsveld last van hebben. Het Kenniscentrum Begrijpend Lezen is hier constant mee bezig. Uiteindelijk hebben we helder wat we wél weten over de ingrediënten van een goede les begrijpend lezen. Bij Nieuwsbegrip werken we dan ook met deze drietrap: strategisch lezen, mét een leesdoel, door middel van close reading: een actieve, diepe manier van lezen. Scholen pikken dit lang niet altijd op en komen er vaak niet aan toe zich te verdiepen in de wetenschappelijk onderbouwde handleidingen van hun leesmethodes. Er zou ruimte moeten zijn voor de leerkracht om zich hierin te verdiepen.’

Stoppen met begrijpend lezen als vak?

Ernst kan het niet vaak genoeg benadrukken: je kunt pas echt impact maken als je begrijpend lezen breder trekt. ‘Zet dus niet alleen 1,5 uur begrijpend lezen in het rooster, maar zorg dat het de hele dag door in het onderwijs plaatsvindt. Dat is een stevige opdracht en we merken dat dit voor leerkrachten moeilijk is om vorm te geven. Hier is echt professionalisering voor nodig. Een ander aandachtspunt is de tijd. Er zijn zoveel taken binnen het onderwijs. Onze oproep is: ga terug naar de kern van taal en rekenen. Ik zie begrijpend lezen als een marathon vanaf de voor- en vroegschoolse periode tot en met groep 8. Begrijpend kijken en begrijpend luisteren horen hier ook bij. Doelgericht begrijpend luisteronderwijs is de voorloper van succesvol begrijpend lezen.’

Van redden naar helpen

De bestuurders herkennen de problemen die Ernst schetst en maken zich zorgen. Zij zien mooie initiatieven in hun scholen, maar ook werkdruk, hypes en moeite om duurzame veranderingen in te zetten. Via de directeuren en kwaliteitsmedewerkers werken zij aan deze puzzels en oefenen hun invloed uit. Ernst drukt hen op het hart: ‘Draag uit dat het goed is dat leerkrachten de leerlingen uitdagen en dat zij zelf een stap naar achteren doen. Bij klassenobservaties die ik doe zie ik dat leerkrachten zo graag willen helpen. Mijn advies: doe een stap achteruit. Vraag aan de leerling: hoe denk je het probleem zelf te gaan oplossen? Leerkrachten herkennen dit wel, maar het raakt aan hun identiteit en aan de drijfveren waarmee ze het onderwijs zijn ingegaan. Een mooi gespreksonderwerp: hoe staan zij in het onderwijs? Wat hebben de leerlingen nu echt nodig? Wat zouden leerkrachten ook los kunnen laten?

Het belang van relevante kennis

Het Adviescollege blikt terug op de bijeenkomst en vooruit op de te nemen stappen. Alle lof voor Ernst, die heldere inzichten heeft gebracht. De bestuurders zijn het eens: het is van essentieel belang dat actuele, wetenschappelijk onderbouwde kennis in het hele onderwijsveld beschikbaar is. Voor het delen van deze kennis zien zij een belangrijke rol voor de CED-Groep weggelegd. De belangrijkste conclusie: professionaliseer.