Differentiëren in het vo: van beladen naar omarmd

Concreet omgaan met verschillen
‘We hebben ons de vraag gesteld: halen we wel het maximale rendement uit de lessen die we organiseren? En hebben de steunlessen en remedial teaching eigenlijk wel voldoende effect?’ Lex heeft goede ervaringen met de het concept Opbrengstgericht werken in 4D (OGW4D) van de CED-Groep. ‘Ik vind het concept heel concreet. Dat maakt het heel aantrekkelijk. De CED-Groep heeft goed nagedacht over de manier waarop je kunt omgaan met verschillen in de klas. De insteek is inzichtelijk en hanteerbaar. Dat vind ik sterk.’

Het team meekrijgen
‘We hebben gezegd: laten we beginnen op de plek waar docenten en leerlingen elkaar het meest zien: in de les. Laten we kijken of we het contact en proces dat daar plaatsvindt kunnen verbeteren.’ Het woord differentiëren is inmiddels behoorlijk beladen, is de ervaring van Lex. ‘Als schoolleider heb je een ontzettend belangrijke rol en een enorme verantwoordelijkheid om dat op te pakken. De nascholing is een goede plek om met elkaar te bespreken: wat verstaan wij onder differentiatie en hoe kunnen we het met elkaar aanpakken?’

Heel praktisch: eerst analyseren
‘Met Detje de Kinderen en Brigitte van Hilst van de CED-Groep hebben we afgesproken om het gewoon heel praktisch in te steken. We zijn begonnen met het analyseren van de data.’ Cijfers, tevredenheidsonderzoeken, vlootschouw, observaties, leerlinggedrag, bevindingen van de inspectie cijfers, maar ook enquêtes onder leerlingen leveren belangrijke informatie op. ‘Leerlingen geven aan dat ze de lessen saai en monotoon vinden. Ze voelen zich niet uitgedaagd.’

Laten ervaren
Wat is de relatie tussen wat je doet en waar je naartoe werkt? Zijn we in de verschillende leerjaren goed op weg om de leerlingen voor te bereiden op hun examen? Dit zijn confronterende vragen. ‘Maar Detje en Brigitte hebben veel kennis en ervaring. Ze zijn in staat om dit soort vragen te stellen.’ Inmiddels is de aanwezigheid van Brigitte en Detje vanzelfsprekend. ‘Ze weten echt op een heel goede manier gesprekken te voeren en komen met veel waardevolle tips en voorbeelden. Het is onze uitdaging als schoolleiding om mensen uit de dagelijkse routine te halen, zodat ze kunnen gaan ervaren wat er gebeurt als ze gaan differentiëren.’

‘Wie zit er voor je neus?’
Differentiëren kan op een heel basale manier, door de leerlingen op basis van de resultaten in drie groepen te verdelen. ‘Met name de onderbouw heeft inmiddels kennis over het OGW4D-concept en de drie arrangementen. We vragen mensen om het gewoon eens een aantal lessen te proberen. Dat begint met de belangrijkste vraag: wie zit er nu precies voor je neus? De verschillen tussen leerlingen zijn zo gigantisch groot.’

Weten, tot achter de komma
Lex jaagt het proces voortdurend aan. ‘Ik ben heel betrokken. Het is belangrijk dat mensen merken dat het verhaal inhoudelijk goed tussen mijn oren zit. Ik laat specialisten hier geen dingen vertellen waarvan ik zelf niet tot achter de komma precies weet hoe het zit. Mensen moeten zien dat de schoolleiding met hen oploopt. Wij zijn bij alle studiedagen aanwezig, we doen met alle dingen mee. Als schoolleider moet je collega’s buitengewoon serieus nemen in de mooie dingen die ze met elkaar ervaren én in de spannende dingen die ze tegenkomen. En gelegenheid bieden om dat onderling te delen en uit te wisselen.’

Onderbouwd opstromen
Omdat veel leerlingen met een hoger diploma uitstromen dan het basisschooladvies, heeft het HLV de naam van ‘opstroomschool’. Een, school waar kansrijk geplaatst wordt. 'Daar is iedereen trots op. Met het onderwijsconcept dat we nu aan het uitrollen zijn, kunnen we dit nog veel beter ondersteunen en schragen. Dat kunnen we ook gaan meenemen in de profilering van de school.'